11o ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ ΑΘ.ΖΟΥΛΙΑ

ΠΡΟΣ ΕΝΑN

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ
Αθ.Ζούλιας : αρχιτέκτων-πολεοδόμος

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 1828
Ανατρέχοντας πολύ γρήγορα, σχεδόν επιγραμματικά, τους βασικούς σταθμούς της πολεοδομικής νομοθεσίας και των κανονισμών που, από το 1828 μέχρι και σήμερα, ρύθμισαν την παραγωγή του δομημένου χώρου που βιώνουμε, αξίζει να θυμηθούμε:
- την πρώτη τεχνική υπηρεσία αξιωματικών οχυρωμάτων που δημιουργήθηκε το 1828 με αντικείμενο τις αρχιτεκτονικές εργασίες και τις επισκευές κτιρίων
- τον καθορισμό του δήμου, για πρώτη φορά το 1834, ως υπευθύνου για την εφαρμογή του σχεδίου της πόλης και ως αρμοδίου φορέα για έγκριση των αδειών ανέγερσης και επισκευής των οικοδομών.
- την εμφάνιση για πρώτη φορά του όρου «οικοδομική άδεια» και της έγκρισης των σχεδίων από τη δημόσια αρχή που έγινε το 1836, καθώς και τη σταδιακή υποχρέωση για τη σύνταξή τους από τεχνικούς ειδήμονες και μάλιστα αρχιτέκτονες, προφανώς επηρεασμένες από τις βαυαρικές αντιλήψεις και πρακτικές.
 Tον Νόμο του 1923, στον οποίο ο ελληνικός χώρος διακρίνεται σε χώρο εντός και εκτός σχεδίου πόλης καθώς και σε χώρο εντός οικισμών.
 Τον ΓΟΚ 1929, ο οποίος είναι ένας οικοδομικός κανονισμός που αναφέρεται περισσότερο στον τρόπο σύνταξης σχεδίων πόλεως και λιγότερο στον τρόπο οικοδόμησης.
 Τον ΓΟΚ 1955 που δίνει βάρος στο σχέδιο του οικισμού, στους κοινόχρηστους και οικοδομήσιμους χώρους, θεσπίζει οικοδομικά συστήματα και προτείνει συνέχεια μετώπου στην οικοδομική γραμμή στο συνεχές.,
- Τον ΓΟΚ 1973, όπου έχουμε εξειδίκευση του τρόπου δόμησης σύμφωνα με λεπτομερή και φωτογραφική περιγραφή των οικοδομικών συστημάτων της.

 Την ΕΠΑ με βάση τον 1337/83. και την απίστευτη γραφειοκρατική της πολυπλοκότητα, που καθυστέρησε σημαντικά την προετοιμασία πολεοδομημένης γης για την υποδοχή μιας ραγδαίας πληθυσμιακής μετακίνησης.
Ο ΓΟΚ 1985 στην θεωρία περιλαμβάνει σημαντικές ριζοσπαστικές αντιλήψεις όπως
- την ελεύθερη τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο και την ογκοπλαστική διαμόρφωσή του,
το ιδεατό στερεό και τον επιτρεπόμενο όγκο.
 Την κατάργηση των οικοδομικών συστημάτων δόμησης και την εισαγωγή της έννοιας του ενεργού οικοδομικού τετραγώνου και της ενοποίησης των ακαλύπτων.
Στην πράξη όμως τα περισσότερα από τα θετικά του στοιχεία δεν εφαρμόσθηκαν.
΄Ετσι, ο ΓΟΚ του 1985 από κείμενο δημιουργικό που σκοπό είχε την ΕΛΕΥΘΕΡΗ παραγωγή όμορφου δομημένου χώρου, που περιείχε προτάσεις όχι μόνο σε επίπεδο κτηρίου αλλά και στον ευρύτερο χώρο του οικοδομικού τετραγώνου, καταστρατηγήθηκε, αποδυναμώθηκε και μετατράπηκε, σε ένα πολύπλοκο, δυσνόητο, αποπνικτικό νομοθέτημα με αστυνομική νοοτροπία, που προσπαθεί να προκαθορίσει την μορφή ενός κτηρίου, αγνοώντας, τόσο τις αρχικές του εξαγγελίες για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ στην ογκοπλαστική ανάπτυξη του κτηρίου, όσο και το ΠΝΕΥΜΑ του οικοδομικού νόμου, που πρέπει να στοχεύει στην ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ των κτηρίων στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον,
- Κύριο χαρακτηριστικό του, ο καθολικός παραγκωνισμός και εξευτελισμός της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, φυσικά μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό πολιτικό και οικονομικό σύστημα που κυριαρχεί.
- Την ίδια στιγμή οι πολεοδομικές υπηρεσίες του κράτους, επικεντρώνονται με νευρωτική ψύχωση στο κυνήγι του ΣΔ, ως του καθοριστικού στοιχείου για την διαφύλαξη της περίφημης πληθυσμιακής πυκνότητας και ως του υπέρτατου αγαθού που θα εξασφαλίσει, ως δια μαγείας, ένα αισθητικό περιβάλλον και θα λύσει όλα τα προβλήματα.

 Με τον σημερινό ΓΟΚ και την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία, πολλά από τα θεωρούμενα αριστουργήματα της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής δεν θα μπορούσαν να πάρουν οικοδομική άδεια και έγκριση από ΕΠΑΕ. Και φυσικά αναφέρομαι στις συνήθεις διαδικασίες που υφίστανται το 96% των αρχιτεκτόνων και όχι σε ειδικές διαδικασίες για ειδικά κτήρια από ειδικούς «σταρ» συναδέλφους.
 Ποιο σημερινό πολεοδομικό Γραφείο ή ΕΠΑΕ θα ενέκρινε λοιπόν κτίρια όπως
 - Το μουσείο Guggenheim του Γκέρυ στο Μπιλμπάο, την «πίκλα» του Φόστερ στο Λονδίνο, το μουσείο της Αφρικανικής Τέχνης του Νουβέλ στο Quai Branly, στο Παρίσι;

 την λευκή οικία DOUGLAS του Richard Meier στις έντονα κεκλιμένες δασωμένες πλαγιές ενς τοπίου ιδιαίτερου φυσικού κάλους στις όχθες μιας λίμνης στο MICHIGAN, όταν προβάλλονται περισσότερα από 4 επίπεδα κτηρίου,

 τα κτήρια κατοικίας του Αυστριακού Hunterwasser στην Βιέννη; ή ακόμα τα μουσεία του Άντο σε πάρκα και δασικές περιοχές και τα κτήρια του Μπότα και του Ρέντζο Πιάνο σε κορυφές λόφων;
 Και ενώ λοιπόν στην Ελλάδα ξοδεύεται, χρόνος και χρήμα με ανόητους ελέγχους και επανελέγχους, για να προσδιοριστεί τι μετρά επιτέλους και τι δεν μετρά στον περίφημο ΣΔ, οι Ραγδαίες κοινωνικές εξελίξεις της περιόδου εκείνης (εσωτερική μετανάστευση και αλματώδης αύξηση του αστικού πληθυσμού) πιέζουν για λύσεις μέσα στις πόλεις. Οι λύσεις αυτές όμως δεν υπάρχουν, αφού κυριαρχεί η αντίληψη για το υπέρτατο αγαθό της μείωσης του ΣΔ σ’ αυτές, χωρίς όμως να προτείνονται αποτελεσματικές εναλλακτικές προτάσεις.

- Οι ραγδαίες πληθυσμιακές εξελίξεις αναζητούν λύσεις στον περιαστικό χώρο, εκεί όμως η προκλητική καθυστέρηση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού δεν τους τις παρέχει, δημιουργώντας αδιέξοδα που καταλήγουν στον γιγαντισμό της πραγματικής αυθαίρετης δόμησης και την αλόγιστη κατασπατάληση του φυσικού χώρου.

- Κατ’ αντιστοιχία, σήμερα, την στιγμή που οι ίδιες πολεοδομικές κρατικές υπηρεσίες στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν μια δαιδαλώδη νομοθεσία χιλιάδων ανούσιων σελίδων, ταλαιπωρούν πολίτες και μηχανικούς, διϋλίζοντας τον κώνωπα μήπως και τους ξεφύγει κάποιο τετραγωνικό ΣΔ, σε κάποια εσοχή ή σε κάποιο ημιυπαίθριο, για μια ακόμα φορά, οι ραγδαίες κοινωνικές εξελίξεις που έχουν σχέση κυρίως με την εξωτερική μετανάστευση προς την χώρα μας, βρίσκουν την πολιτεία απροετοίμαστη.
Χιλιάδες μετανάστες συσσωρεύονται και γκετοποιούν περιοχές της Αθήνας. Κατοικούν μαζικά σε παλαιά διαμερίσματα των 40-70 τμ και παρά το γεγονός, ότι συνήθως, στα παλαιά αυτά διαμερίσματα δεν υπάρχει καμιά από τις γνωστές υπερβάσεις του ΣΔ, Αυτά βρίσκονται να κατοικούνται συνήθως με περισσότερα από 10 άτομα το καθένα, ανατρέποντας μεγαλοπρεπώς, όλες τις επίσημες ακαδημαϊκές προδιαγραφές πληθυσμιακής πυκνότητας, και αποδεικνύοντας πόσο δευτερεύον -και τελικά ξεπερασμένο μέγεθος- είναι ο ΣΔ ως εργαλείο ελέγχου του δομημένου χώρου, τουλάχιστον όπως έχει ξεστρατίσει και εφαρμόζεται στην χώρα μας.

Επίσης Oι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις του αιώνα μας στους τομείς της δόμησης, όπως τα -βιοκλιματικά στοιχεία των κτηρίων, -τα πράσινα δώματα,
-η αναγκαιότητα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας σε κάθε κτήριο και τελικά η ανάγκη για νέες μορφές δόμησης, καθιστούν αναγκαίες σημαντικές αλλαγές στην νομοθεσία.

 Πέρα όμως από αυτά, νομίζω, ότι σήμερα, 175 χρόνια μετά την θεμελίωση του σημερινού πολεοδομικού νομοθετικού πλαισίου, και ενώ βρισκόμαστε στην εποχή
- των ηλεκτρονικών υπολογιστών,
- της δορυφορικής χαρτογράφησης,
- του διαδικτύου και της ραγδαίας διακίνησης της πληροφορίας,
- των συστημάτων γεωγραφικής πληροφόρησης και δορυφορικής παρακολούθησης των εξελίξεων σε κάθε περιοχή σχεδόν ζωντανά, είναι απαράδεκτο να συναντάμε ακόμα πρακτικές βασισμένες στην φιλοσοφία του 1830.

-Για όλες αυτές τις εξελίξεις, καθώς και για τα θέματα ενεργειακής βελτίωσης της απόδοσης των κτηρίων και ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στα κτήρια, υπάρχουν, ήδη, ευρωπαϊκές αποφάσεις και οδηγίες που θα πρέπει να ενσωματωθούν στην νομοθεσία μας τα αμέσως επόμενα χρόνια μαζί με μιά σειρά από διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της Ακίνητης πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς.
Πιστεύω ότι κάθε απόπειρα συγκόλλησής διατάξεων για τα θέματα αυτά στο κείμενο του ΓΟΚ 1985, θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο, τον «φραγκεσταΪνικό» χαρακτήρα του.
 Πιστεύω ότι σήμερα μετά από 26 χρόνια εφαρμογής του ΓΟΚ του 1985, έχουν πλέον ωριμάσει οι συνθήκες για ένα νέο κείμενο εμπνευσμένο από τις νέες αντιλήψεις και ανάγκες των κτηρίων στον 21ο αιώνα που θα είναι συστατικό ενός αδιάρρηκτου τρίπτυχου σε συνδυασμό με ένα πλαίσιο σχεδιασμού του αστικού χώρου και ενός νέου τρόπου έκδοσης αδειών και ελέγχου κατασκευών.

ΕΝΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ

-Σήμερα, στην χώρα μας, ο πολεοδομικός σχεδιασμός εξειδικεύει τον χωροταξικό σχεδιασμό με γενικά ρυμοτομικά σχέδια που στην καλύτερη περίπτωση φθάνουν μέχρι την κλίμακα 1/1000 .

-Στην συνέχεια με τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό και τις γενικές κανονιστικές πολεοδομικές διατάξεις προσπαθούμε να επέμβουμε στον χώρο με μεμονωμένα κτίρια, παρακάμπτοντας κάθε σχεδιασμό του αστικού χώρου στις ενδιάμεσες κλίμακες. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα καθοριστικό λάθος και είναι μια από τις εξηγήσεις τόσο για την ασχήμια της εικόνας του δημόσιου χώρου, όσο και για την γιγάντωση και πολυπλοκότητα της πολεοδομικής νομοθεσίας που διαισθανόμενη το αμήχανο κενό προσπαθεί σπασμωδικά να το καλύψει και να το ελέγξει με χιλιάδες εγκυκλίους που έχουν σαν αποτέλεσμα την δαιδαλώδη νομοθεσία.
- Είναι λοιπόν αναγκαίο πρώτα από όλα, να θεσμοθετηθεί στη χώρα μας και ο ενδιάμεσος σχεδιασμός (ιδίως του δημόσιου χώρου), που θα προκαθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την ανεκτή από την πολιτεία ογκοπλαστική μορφή ενός οικισμού ή ενός οικιστικού συνόλου.
- Θα εξειδικεύει τις νέες πολεοδομικές αντιλήψεις για ανοικτά Οικοδομικά τετράγωνα και δημιουργία των νέων σύγχρονων οικογειτονιών ( πχ.écoquartiers), με νέα χαρακτηριστικά όπως Ενοποίηση των κοινοχρήστων χώρων, ενεργειακή αυτονομία, αυτοδιαχειριστικές δομές κλπ.

- Παράλληλα, η προτεινόμενη υποχρεωτική ενσωμάτωση του κτιρίου στον περιβάλλοντα χώρο θα δημιουργεί και στους ιδιώτες μελετητές την υποχρέωση να σχεδιάζουν δισδιάστατα αλλά και τρισδιάστατα το έργο τους, στην κλίμακα τουλάχιστον ενός οικοδομικού τετραγώνου, επεκτείνοντας τα σχεδιαστικά τους εργαλεία και στον τομέα της φωτογραφίας και της επεξεργασίας της, του φωτομοντάζ, του βίντεο κλπ.

- Θεωρώ αυτονόητο ότι ο αστικός αυτός σχεδιασμός , σ’ αυτές τις ενδιάμεσες κλίμακες, τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό χώρο, είναι αποκλειστική αρμοδιότητα όσων έχουν σπουδάσει αρχιτεκτονική (αρχιτεκτόνων, αρχιτεκτόνων πολεοδόμων κλπ).

Στο πλαίσιο που θα προσδιορίζεται από τον αστικό σχεδιασμό του χώρου, θα εφαρμόζεται ο νέος Αρχιτεκτονικός Οικοδομικός Κανονισμός στον οποίο πλέον θα κυριαρχούν δύο θεμελιώδη στοιχεία:

- 1ον το ιδεατό στερεό, που θα καθορίζεται από τις χρήσεις και τους όρους δόμησης των χωροταξικών και πολεοδομικών μελετών και των ΜΠΑΣ της περιοχής που προαναφέραμε και

- 2ον ο ελεύθερος αλλά σταθερός σε μέγεθος, δομημένος όγκος (ΕΣΔΟ) εντός του ιδεατού στερεού. Ο όγκος αυτός θα διαμορφώνεται με απόλυτη ελευθερία του αρχιτέκτονα, μέσα στα προκαθορισμένα, ήδη αποδεκτά και από την κοινωνία, ευρύτερα τρισδιάστατα περιγράμματα.
Δευτερεύον στοιχείο θα είναι πλέον

- Η Συνολική Κατοικήσιμη Επιφάνεια (ΣΥΚΑΕ), που θα χρησιμοποιείται σε κτήρια κατοικιών για τον προσδιορισμό του κατοικήσιμου χώρου, όταν χρειάζεται, ή η Συνολική Ωφέλιμη Επιφάνεια (ΣΩΦΕ), για χρήσεις πέρα από τις κατοικίες (Βιομηχανίες, Γραφεία, Καταστήματα κλπ)

- Επικουρικά θα μπορούσε να προστεθεί και ένα τριτεύον μέγεθος που θα υποδεικνύει και την ΠΙΘΑΝΗ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ πληθυσμιακή πυκνότητα ενός κτηρίου με βάση κάποια σταθερότυπα (πχ. 1 κατ/ 30-35 τμ κατοικίας, 1 χρήστης/ 10 τμ γραφείου κλπ).

- Προτείνουμε λοιπόν την οριστική αλλαγή της σημερινής φιλοσοφίας που είναι επικεντρωμένη στον ΣΔ ως κυρίαρχο μέγεθος ΚΑΙ την ανάδειξη του Ιδεατού στερεού και κυρίως του Σταθερού Δομημένου όγκου ως του κυρίαρχου εργαλείου για την ογκοπλαστική διαμόρφωση του κάθε κτιρίου.
 Η νέα αυτή φιλοσοφία ξεκαθαρίζει τις σχέσεις και τις απαιτήσεις των πολιτών μέσα στον χώρο, απελευθερώνει τη δημιουργική φαντασία του Έλληνα Αρχιτέκτονα,
 Το πιο σημαντικό όμως, ιδιαίτερα στην δικομανή πατρίδα μας, θα είναι ότι θα προκαθορίζει τα ανεκτά ογκοπλαστικά διαγράμματα μέσα στα οποία ουδείς «δήθεν θιγόμενος» γείτονας, θα έχει δικαίωμα να αξιώσει οτιδήποτε. παρακωλύοντας ένα έργο και επιβαρύνοντας κακόβουλα και αναίτια την κατασκευή του.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Και το θέμα της μορφής του ελεύθερου αλλά σταθερού όγκου θα είναι ανεξέλεγκτο; θα αναρωτηθούν πολλοί. Θα αφήσουμε άραγε τον καθένα να κάνει ότι θέλει;
Πιστεύω ότι η ανασφάλεια του ελληνικού κατεστημένου, να εμπιστεύεται μια «ελεύθερη» διαδικασία, είναι άμεσα συσχετισμένη στη χώρα μας με την κακώς και παρανόμως παρεχόμενη δυνατότητα, να σχεδιάζεται ο χώρος από μη αρχιτέκτονες.
Ως προς το θέμα της μορφολογίας, που βέβαια ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της
συγκεκριμένης εισήγησης, θα ήθελα να αναφερθώ επιγραμματικά σε δύο βασικές αντιλήψεις.

1. Είναι γνωστό το σημαντικό ενδιαφέρον που έχει αναπτυχθεί για τις νατουραλιστικές αναζητήσεις στην Αρχιτεκτονική, καθώς επίσης και για τις μορφές fractales που συναντάμε σε φυσικούς και οργανικούς σχηματισμούς. Αενάως επαναλαμβανόμενες ομοιόμορφες δομές στοιχείων σε διάφορες κλίμακες δημιουργούν πανέμορφα σχήματα υπαινισσόμενες την ύπαρξη κρυφών, πολύπλοκων αισθητικών και μαθηματικών κανόνων, που μοιάζει να υπάρχουν στην φύση ανεξάρτητα από οποιαδήποτε ανθρώπινη παρέμβαση.

Μήπως λοιπόν και στην Αρχιτεκτονική υπάρχουν αισθητικοί κανόνες, μαθηματικές αρμονικές ακολουθίες με διαχρονική ισχύ (ακολουθία Fibonacci κλπ) , παγκόσμιες αρμονικές αισθητικές σταθερές, για την διαμόρφωση των κτηρίων και των κτηριακών συγκροτημάτων ή ακόμα και των πόλεων, τους οποίους πρέπει να συγκεντρώσει ο άνθρωπος, να τους αναλύσει και ενδεχομένως να τους επιβάλλει με αυστηρούς πολεοδομικούς και αρχιτεκτονικούς κανονισμούς, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζουμε την σίγουρη αισθητική κάποιου χώρου ή οικιστικού συνόλου;

2. Υπάρχει βέβαια και η εντελώς αντίθετη άποψη που αμφισβητεί τις νατουραλιστικές αναζητήσεις στην Αρχιτεκτονική, θεωρώντας ότι οι εσωτερικές διεργασίες της φύσης εξελίσσονται από νόμους εντελώς αντίθετους προς την ανθρώπινη τεχνική.
Η φύση φύεται από ένα μικρό σπόρο και δημιουργεί ένα μεγάλο οργανισμό, εναντιούμενη σε εξωτερικές δυνάμεις. Αντίθετα ο Άνθρωπος μπορεί να δημιουργεί αυτόνομα ανεξάρτητα αντικείμενα και να τα συνδυάζει δημιουργώντας άπειρα πρωτότυπα σχήματα και νέες μορφές. Αυτό ακριβώς άλλωστε είναι που ο Λε Κορμπυζιέ θεωρούσε ως σημάδι της ανωτερότητάς του Ανθρώπου σε σχέση με την φύση.

Α. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΔΕΑΤΟΥ ΣΤΕΡΕΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΣΔΟ
Ο προτεινόμενος Αρχιτεκτονικός Οικοδομικός Κανονισμός παύει πλέον να θεωρείται και να εφαρμόζεται ως εργαλείο πολεοδομικού σχεδιασμού. Επικεντρώνεται πλέον στο κτήριο και στην ενσωμάτωσή του στο άμεσο περιβάλλον του.
Πώς όμως καθορίζεται το ιδεατό στερεό και ο ελεύθερος σταθερός όγκος του κάθε κτιρίου;
Σε γενικές γραμμές θα υπάρχουν δύο βασικές κατευθύνσεις:
α. ΑΥΣΤΗΡΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΙΔΕΑΤΟΥ ΣΤΕΡΕΟΥ
β. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΣ ΟΓΚΟΣ ΕΝΤΟΣ ΕΝΟΣ ΧΑΛΑΡΟΥ ΙΔΕΑΤΟΥ ΣΤΕΡΕΟΥ

α. ΑΥΣΤΗΡΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΙΔΕΑΤΟΥ ΣΤΕΡΕΟΥ
Στην περίπτωση αυτή σε περιοχές με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά τοπίου ή προϋπάρχοντος προστατευμένου δομημένου περιβάλλοντος με ιστορικότητα, ο καθορισμός της μορφής κάποιας γειτονιάς ή ακόμα και κάποιου οικιστικού συνόλου του ΟΤ μπορεί να γίνεται από την Πολεοδομική μελέτη, σφικτά και απόλυτα, με περιορισμό της ογκοπλαστικής και ενδεχομένως και της μορφολογικής διαμόρφωσής του.
Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ μια ομοιόμορφη δόμηση σε σχεδόν προκαθορισμένα περιγράμματα.

Η καθιέρωση αυστηρών και τυποποιημένων μορφολογικών κανόνων δεν είναι γενικά επιθυμητή από τους αρχιτέκτονες παρά μόνο σε ελάχιστες εξαιρετικές περιπτώσεις χώρων, ιδιαίτερης μνημειακής ιστορικότητας.

Η γενικότερη αρχή της ενσωμάτωσης των νέων κτηρίων στον περιβάλλοντα δομημένο και φυσικό χώρο τους θα είναι η βασική προϋπόθεση για την έγκριση τους.

β . ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΣ ΟΓΚΟΣ ΕΝΤΟΣ ΕΝΟΣ ΧΑΛΑΡΟY ΙΔΕΑΤΟΥ ΣΤΕΡΕΟΥ

 Στην περίπτωση αυτή η πολεοδομική μελέτη καθορίζει, επίσης συνειδητά, ένα χαλαρό ιδεατό στερεό εντός του οποίου θα διαμορφώνεται ο ελεύθερος σταθερός δομημένος όγκος (ΕΣΔΟ) που είναι αποδεκτός.
 Μέσα σ’ αυτό το χαλαρό ιδεατό στερεό, Θα ξεκινάμε λοιπόν από μια καθορισμένη επιφάνεια κάλυψης και 2-3 παραμέτρους, και θα ακολουθούν γενετικές διαδικασίες παραγωγής ομάδων αποδεκτών λύσεων μορφών ΕΣΔΟ, από τις οποίες οι αρχιτέκτονες θα επιλέγουν και θα εφαρμόζουν τις καλύτερες, με κριτήριο την καλύτερη δυνατή ενσωμάτωσή τους στον περιβάλλοντα χώρο.

(Παράδειγμα από διαφημιστικό
του εργαστηρίου ΟΜΑ)

Η δοκιμασία τους στο χρόνο και τη χρήση θα καταλήγει σε μια συνεχή εξελικτική διαδικασία επιλογής των ανθεκτικότερων λύσεων, απόρριψης άλλων και αναπαραγωγής νέων με συνδυασμό διαφόρων χαρακτηριστικών, που θα αποτυπώνουν τελικά την κοινωνική εξέλιξη.

Είναι σαφές ότι με τον τρόπο αυτό έχουμε την πεμπτουσία της Αρχιτεκτονικής, βρισκόμαστε στον χώρο της πραγματικής Αρχιτεκτονικής Δημιουργίας.

Β. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΗΣΙΜΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ – ΣΥΚΑΕ
Αν δεχθούμε ότι το βασικό ενδιαφέρον αυτού του δείκτη είναι η συμβολή του στον πιθανό προσδιορισμό της πληθυσμιακής πυκνότητας ενός κτηρίου, τότε θα πρέπει τουλάχιστον να το μετρήσουμε σωστά και να ξεφύγουμε από τις αγκυλώσεις που επιβάλλει η έννοια του σημερινού ΣΔ. Είναι προφανές ότι στην κατοικήσιμη επιφάνεια δεν είναι πλέον σωστό να προσμετρώνται oι επιφάνειες που δε δημιουργούν με κανένα τρόπο κατοικήσιμους χώρους όπως πχ:
- οι τρύπες των ανελκυστήρων,τα κοινόχρηστα κλιμακοστάσια, οι φωταγωγοί, κλπ αεραγωγοί.
- οι μη κατοικήσιμες βιοκλιματικές κατασκευές (διπλοί τοίχοι, πέτρινοι τοίχοι με πάχος πάνω από 0,50 εκ, βιοκλιματικές καμινάδες, παθητικά βιοκλιματικά συστήματα, τοίχοι TROMPE , κλπ)
Αντίθετα θα πρέπει να μετράνε
- Όλοι οι χώροι κυρίας χρήσεως, οι χώροι βιοκλιματικού σχεδιασμού που μπορούν να γίνουν κατοικήσιμοι ( πχ. ημι υπαίθριοι χώροι, πατάρια και φωτεινά υπόγεια.

Γ. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗΣ – ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Με τις σύγχρονες αντιλήψεις μια σειρά από τριτεύουσας σημασίας δείκτες συμπληρώνουν την εικόνα του κτηρίου μέσα στον περιβάλλοντα χώρο του. (δείκτης πληθυσμιακής πυκνότητας, δείκτης ενεργειακής ταυτότητας, δείκτης στατικής επάρκειας κλπ). Από αρχιτεκτονική σκοπιά μας ενδιαφέρουν κυρίως 2 δείκτες.
- Ο Δείκτης Πληθυσμιακής πυκνότητας
Με βάση την πραγματική συνολική κατοικήσιμη επιφάνεια, όπως την καθορίσαμε, θα είναι δυνατόν να καθορίζεται σε κάθε κτήριο μια ενδεικτική πληθυσμιακή πυκνότητα.
- Ο Δείκτης Ενεργειακής ταυτότητας του κτηρίου.
Με βάση τις νέες αντιλήψεις της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και ενεργειακής αυτονομίας των κτηρίων, ένας δείκτης ενεργειακής απόδοσης τους είναι ένα χρήσιμο στοιχείο.
Ο νέος ΑΟΚ είναι απαραίτητο να εξασφαλίζει την δυνατότητα στον αρχιτέκτονα να χρησιμοποιήσει τις αρετές του παθητικού βιοκλιματικού σχεδιασμού, όπως άλλωστε κάνει η πραγματική αρχιτεκτονική τόσους αιώνες .

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΟΚ
Με τον νέο Αρχιτεκτονικό Οικοδομικό Κανονισμό , τη φιλοσοφία και τις έννοιες που εισάγει, απλοποιείται σημαντικά το πολεοδομικό νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει την παραγωγή του δομημένου χώρου στην χώρα μας και δημιουργούνται οι βάσεις για την κατάργηση μιας σειράς από κακοδαιμονίες που κυριαρχούν σήμερα.

 Οριοθετώντας ένα ιδεατό στερεό και ένα σταθερό όγκο μέσα στον οποίον που μπορεί να αναπτυχθεί ελεύθερα ή αυστηρά το κτήριο, δημιουργείται ένας τρισδιάστατος ζωτικός χώρος ελευθερίας για τον Αρχιτέκτονα.
 Ξεκαθαρίζει η σχέση του ΑΟΚ με το υπάρχον πολεοδομικό πλαίσιο τόσο στην ευρύτερη μορφή του όσο και στις εξειδικευμένες Μελέτες Πολεοδομικού Αστικού σχεδιασμού. Παύει πλέον η προσπάθεια υποκατάστασης του πολεοδομικού σχεδιασμού στις ενδιάμεσες κλίμακες και έτσι ο ΑΟΚ απλοποιείται και επικεντρώνεται στο κτήριο την αισθητική και λειτουργικότητα του καθώς και την εξυπηρέτηση των πραγματικών αναγκών των χρηστών του κτηρίου,
 Εξασφαλίζεται τόσο η ένταξη οικοδομών σε περιοχές με ιστορικότητα και αξιόλογο φυσικό τοπίο, χωρίς να περιορίζεται ο δημιουργικός ρόλος του αρχιτέκτονα, όσο και η δυνατότητα ελεύθερης αρχιτεκτονικής δημιουργίας στις υπόλοιπες περιοχές, με σημαντικό εργαλείο ελέγχου την ενσωμάτωσή του στον περιβάλλοντα φυσικό και δομημένο χώρο
 Συνδυάζεται με ένα ευέλικτο και απλό τρόπο έκδοσης αδειών βασισμένο στην αρχή της γρήγορης άδειας και του διαρκώς ενημερωνόμενου φακέλου.
 Τέλος ο έλεγχος των υπερβάσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες δημόσιου ελέγχου των κατασκευών, θα είναι απλούστατος αφού θα αρκούν 2-3 μετρήσεις του εξωτερικού κελύφους είτε με σύντομες επιτόπιες αυτοψίες είτε από τα σύγχρονα τρισδιάστατα δορυφορικά μοντέλα του χώρου, περιορίζοντας δραστικά και τις δημόσιες δαπάνες και τις συνθήκες διαπλοκής.
Τέλος
 Ο νέος Αρχιτεκτονικός οικοδομικός Κανονισμός που προτείνουμε θα πρέπει να είναι ΠΡΩΤΑ ΑΠΟ ΟΛΑ, απλός και ανθρώπινος, να συμβάλλει στην δημιουργία χώρων ευχάριστων να κατοικηθούν και στην ενσωμάτωσή τους στον περιβάλλοντα χώρο, ιδιωτικό και δημόσιο, φυσικό και ανθρωποποίητο χωρίς ποινικοποίηση των ανθρώπινων αναγκών.

http://www.zoulias.com/

Βιβλιογραφία.
- Asger Jorn – Pour la forme – edition ALLIA 2001
- ΑΣΓΚΕΡ ΓΙΟΡΝ – «Περί Μορφής» - ΝΗΣΙΔΕΣ
- Bibliothèque Tangente – Les Fractales (Art,Nature et Modelisation) No18.
- Choay Françoise – Merlin Pierre – Dictionnaire de l’urbanisme et de
l’amenagement – Puf 2005.
- Massimiliano Fuksas . “Chaos Sublime” Arlea Paris 2009.
- MANDELBROT – Les Objet Fractals – Paris 1995 - FLAMMARION
- Paul Virilio – “ Ville Panique – Ailleurs commence ici” – Paris 2004 - Galilée
- Pierre Lefévre-Michel Sabard – Les écoquartiers – éditions Apogée 2009
- Philippe Verdier : Le projet urbain participatif – Éditions AYM 2009
- Nikos Salingaros “ Algorithmic Sustainable Design : The Future of Architectural
Theory» . Notes from 12 lectures applying mathematical techniques to
architectural and urban design.
- SHON et SHOB – Circulaire 90/80 – Direction de l’architecture et de l’urbanisme,
Ministère de l’ Équipement des transports et du tourisme ,
- Α.Μ Κωτσιόπουλος – «Η Αρχιτεκτονική την εποχή της κρίσης» – ΝΕΦΕΛΗ 2010
- Ε.ΛΥΡΟΥΔΙΑΣ - Πολιτική και Επιστήμη στον Πολεοδομικό σχεδιασμό - διόνυσος
- ΑΘ.ΖΟΥΛΙΑΣ – «Πολεοδομική νομοθεσία για την έκδοση οικοδομικών αδειών –
Ελλάδα – Γαλλία …. Μήπως να γίνει μια νέα συμμαχία».
Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ αρ. 2491/9-6-2008.
- ΑΘ.ΖΟΥΛΙΑΣ- «Προς την διαφάνεια της πολεοδομικής νομοθεσίας» .
Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ αρ. 2572/15-2-2010.
- ΑΘ.ΖΟΥΛΙΑΣ- «Προτάσεις για την εναρμόνιση του ορισμού των αυθαιρέτων με
τη διεθνή νομοθεσία».
Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ αρ.2613/20-12-2010 (περίληψη)
Και www.greekarchitects -θέματα πολεoδομικής νομοθεσίας (πλήρες κείμενο)
-Γ.ΛΑΒΒΑΣ – «Ζητήματα πολιτιστικής διαχείρισης ». Εκδοτικός οίκος ΜΕΛΙΣΣΑ Αθήνα 2010 - Γ.Α.ΝΙΚΑΣ – «Η έκδοση των οικοδομικών αδειών από την σύσταση του
Ελληνικού κράτους ως την δημοσίευση του ΝΔ. 17.7.1923».
Τεχνικά Χρονικά, τεύχος 1. Ιανουάριος Μάρτιος

http://www.zoulias.com/

Κείμενο από την ομιλία της Μάγιας Τσόκλη Βουλευτού Επικρατείας στην συζήτηση στη Βουλή

....
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα αποτελεί ένα δύσκολο αλλά απαραίτητο βήμα προς αυτή τη νέα πραγματικότητα που οραματιζόμαστε για τη χώρα.
Απαραίτητο βήμα, γιατί συχνά, αυτό που ενδεχομένως μας θίγει και μας πληγώνει ατομικά, είναι και αυτό που μας εμποδίζει να προχωρήσουμε ως σύνολο.

Κατανοούμε, λοιπόν, πλήρως τις ατομικές δυσκολίες των επαγγελματιών που έχουν συνηθίσει, δεκαετίες τώρα, να απολαμβάνουν συγκεκριμένα προνόμια. Όμως θα πρέπει πλέον τώρα να προσαρμοστούν σε νέα δεδομένα.

Αν το κοινό καλό, -και το δημόσιο συμφέρον θα πρέπει να είναι ο πρωταρχικός μας στόχος-, είναι η προτεραιότητά μας, τότε οφείλουμε να διαμορφώσουμε μία επαγγελματική αγορά χωρίς διακρίσεις, που να διασφαλίζει την ίση πρόσβαση στην άσκηση των επαγγελμάτων .

Θεωρώ όμως, ότι η δύσκολη πορεία της απελευθέρωσης των επαγγελμάτων δεν θα πρέπει να είναι μία πορεία σαρωτική. Σήμερα, μια και επιθυμούμε την εκ των βάθρων αλλαγή, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε κάθε επάγγελμα όχι αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα της άρσης των περιορισμών άσκησής του, αλλά βελτιώνοντας τις διαχρονικές προβληματικές πτυχές του.

Θα ήθελα να αναφερθώ συγκεκριμένα στο επάγγελμα, του αρχιτέκτονα.

Θεωρώ ότι το επάγγελμα του αρχιτέκτονα αποτελεί μία ιδιάζουσα περίπτωση και ότι οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε με ιδιαίτερη ευαισθησία και προσοχή. Η διασφάλισή του συνδέεται άμεσα με την υποχρέωσή μας να προστατέψουμε ως κόρην οφθαλμού, το δομημένο και φυσικό περιβάλλον της χώρας μας. Μια υποχρέωση, που έχει να κάνει με την ποιοτική και ανθρωποκεντρική ανάπτυξη που επιθυμούμε να επιτύχουμε ως Κυβέρνηση, ως μόνη ουσιαστική διέξοδο από τη σημερινή κρίση.
Νομίζω ότι δεν θα διαφωνήσετε μαζί μου ότι στην προσπάθειά αυτή, ο ρόλος του αρχιτέκτονα και της Αρχιτεκτονικής, της μεγαλύτερης των Τεχνών, είναι καταλυτικός.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να σας δώσω ορισμένα στοιχεία που θα μας βοηθήσουν να συνθέσουμε τη συνολικότερη εικόνα για το επάγγελμα του αρχιτέκτονα.

Πρώτο στοιχείο
Το επάγγελμα αυτό είναι κατά μία έννοια ήδη ανοικτό. Ίσως, μάλιστα, περισσότερο ανοικτό από όσο θα έπρεπε. Δεν υφίστανται κανενός είδους γεωγραφικοί ή ποσοτικοί περιορισμοί για την άσκησή του αλλά, κυρίως, δεν υφίσταται σαφής θεσμική διάκριση μεταξύ των ρόλων του Αρχιτέκτονα Μηχανικού και των άλλων Διπλωματούχων Μηχανικών.

Η απουσία κατάλληλης θεσμικής πλαισίωσης, έχει ως αποτέλεσμα αυτό που όλοι μας λίγο πολύ γνωρίζουμε ως διαδεδομένη πρακτική και που επιτρέπει η υπογραφή μελετών από έναν Πολιτικό Μηχανικό ή από έναν απόφοιτο ΤΕΙ, να θεωρείται στις περισσότερες των περιπτώσεων αρκετή ώστε να δοθεί το πράσινο φως για την πραγματοποίηση ενός έργου.

Η πολιτική ανοχή απέναντι σε τέτοιου είδους πρακτικές είναι όχι μόνο αδικαιολόγητη αλλά και βαθιά επιζήμια. Οι αρχιτεκτονικές μελέτες προϋποθέτουν ανάλογη παιδεία και έχουν σαν αντικείμενο την παραγωγή όχι μόνο σύνθετων τεχνικών έργων αλλά κυρίως έργων με καλλιτεχνική και με ιδιαίτερη πολιτισμική διάσταση. Δηλαδή έργων που καθορίζουν, την καθημερινότητά μας, τη ποιότητα της ζωής μας, το πολιτισμό μας, και τελικά, την ταυτότητά μας.

Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα μεγάλα έργα αλλά και για τα μικρά, τα οποία, συναθροιζόμενα, διαμορφώνουν την φυσιογνωμία της χώρας μας.

Νομίζω ότι είναι περιττό να αναφερθώ στο οικιστικό δράμα της Ελλάδας, στους οικιστικούς σκουπιδότοπους που μας περιβάλλουν και που οφείλονται σε συντριπτικό βαθμό στην απουσία και στην υποτίμηση της αρχιτεκτονικής. Είναι εξίσου περιττό να αναφερθώ στην αρνητική επίπτωση που έχει το άναρχο και ακαλαίσθητο οικιστικό περιβάλλον σε σημαντικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας όπως είναι, για παράδειγμα, ο τουρισμός.

Δεύτερο στοιχείο
Οι ελάχιστες υποχρεωτικές αμοιβές που ισχύουν μέχρι και σήμερα βάσει συμβατικού προϋπολογισμού, ουσιαστικά συνδέονται με μια σειρά χαλαρών και ξεπερασμένων προδιαγραφών που δεν εξασφαλίζουν τις σύγχρονες υψηλές απαιτήσεις που πρέπει να καλύπτει σήμερα μια μελέτη.

Πιο αναλυτικά, σήμερα, είναι δυνατόν να εκδοθούν οικοδομικές άδειες με υπεραπλουστευμένες μελέτες που δεν προσδιορίζουν με σαφήνεια την αισθητική και την κατασκευή του έργου, τα υλικά και τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες, την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου.
Οι οικοδομικές άδειες αποτελούν τελικά μια τυπική υπόθεση διεκπεραίωσης που απομακρύνει τον μελετητή αρχιτέκτονα και επιτρέπει στον εκάστοτε ιδιοκτήτη και εργολάβο λόγω της ατελούς μελέτης, να υλοποιεί το έργο κατά την κρίση του ιδιοκτήτη και του εργολάβου, με ότι αυτό συνεπάγεται ως προς την τελική εικόνα και το κόστος του έργου.

Κατά συνέπεια, η κατάργηση της ελάχιστης υποχρεωτικής αμοιβής και του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος 696 του 1974 που προσδιορίζει το περιεχόμενο των μελετών, χωρίς -το τονίζω γιατί αυτό είναι το σημαντικότερο- την θεσμοθέτηση νέων αυστηρών ποιοτικών και ποσοτικών προδιαγραφών, προσαρμοσμένων στα διεθνή δεδομένα, είναι δώρον άδωρον, και κινδυνεύει να οδηγήσει σε ακόμη πιο πρόχειρες μελέτες, στην περαιτέρω αισθητική και κατ'επέκταση οικονομική υποβάθμιση στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον.

Το ίδιο, φυσικά, θεσμοθέτηση νέων αυστηρών ποιοτικών και ποσοτικών προδιαγραφών, απαιτείται και για τις μελέτες των δημοσίων έργων (να σημειώσουμε ότι μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται και οι αστικές αναπλάσεις).

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου “Τροποποίηση Συστήματος Εκπόνησης Μελετών, Εκτέλεσης Δημοσίων Έργων και Σύσταση Αρχής Ελέγχου Μελετών και Έργων” του Υπουργείου Υποδομών που θα συζητήσουμε προσεχώς, προβλέπεται ότι οι μελέτες με αμοιβές κάτω από το όριο των 300 000€ κατατάσσονται στις μη απαιτητικές από τεχνικής άποψης (παρ΄ όλο που τελικά αυτές, αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό στο σύνολο των μελετών). Αυτές οι μελέτες, θα μπορούν να ανατίθενται με βάση την χαμηλότερη οικονομική προσφορά στους φθηνότερους και όχι στους καταλληλότερους με αξιοκρατικά κριτήρια όπως η εμπειρία, ή οι διακρίσεις. Παράλληλα, προτείνεται η κατάργηση του κατώτατου ορίου για το παραδεκτό των οικονομικών προσφορών. Αν και στην περίπτωση αυτή δεν αποσαφηνιστούν και γίνουν αυστηρότερες οι προδιαγραφές των μελετών θα επικρατήσει πάλι η γνωστή απρόσωπη, αδιάφορη και επιζήμια αρχιτεκτονική που μας περιβάλει.

Τρίτο στοιχείο
Υπάρχει ένα σοβαρό θέμα με τις επιβλέψεις στην περίπτωση των Δημόσιων Έργων. Το ισχύον πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα την επίβλεψη ενός Δημόσιου Έργου να την πραγματοποιούν, στη θέση των αρχιτεκτόνων, οι υπηρεσιακοί παράγοντες των αρμόδιων φορέων, με ότι αυτό συνεπάγεται τόσο για το “αλισβερίσι” μεταξύ φορέων και εργολάβων όσο και για την τελική μορφή του έργου.
Νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο ότι η βλάβη του δημόσιου συμφέροντος στην περίπτωση αυτή είναι ανυπολόγιστη και να θυμίσω την υπόθεση του Μουσείου Βυζαντινου Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης που κόστισε κυριολεκτικά τη ζωή του μεγάλου μας αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου. Επίσης, άλλος να οραματίζεται και άλλος να πραγματοποιεί τα δημόσια έργα, αυτό αποτελεί μια παγκόσμια και παράδοξη αποκλειστικότητα, στο βαθμό που σε όλα τα κράτη ο αρχιτέκτονας είναι και ο γενικός υπεύθυνος δηλαδή ο «μαέστρος» του έργου.

Με το νομοσχέδιο που ψηφίζουμε αυτή την εβδομάδα, καταργούμε τις ελάχιστες αμοιβές των αρχιτεκτόνων, αλλά όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν και οι εκπρόσωποί τους, εφόσον βρεθούν λύσεις για τα ζητήματα που προανάφερα “πιθανά η συζήτηση για την κατάργηση των ελαχίστων αμοιβών να είναι φιλολογικές ασκήσεις διαλόγου”.

Κλείνω τονίζοντας ότι αν όντως αυτό που μας ενδιαφέρει με το νομοσχέδιο αυτό είναι να προστατέψουμε το δημόσιο συμφέρον, θα πρέπει ταυτόχρονα να εξασφαλίσουμε ένα δίκαιο και ισχυρό θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα.

Οι Αρχιτεκτονικές υπηρεσίες, πρέπει να θεωρηθούν ως υψίστης σπουδαιότητας για το δημόσιο συμφέρον και για την κοινωνία γενικότερα, καθώς μέσω των βιώσιμων προσεγγίσεων στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία επιτυγχάνεται σημαντική κοινωνική συνοχή.
Η έννοια της αρχιτεκτονικής από την άποψη του δημόσιου συμφέροντος, συναντάται σε αρκετά σημεία της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναφέρεται συγκεκριμένα στην Έκθεση 27 της δημοσιευμένης οριζόντιας Οδηγίας για την Αναγνώριση των Επαγγελματικών Προσόντων (2005/36/EC). Στην έκθεση αυτή διατυπώνεται ότι :
“ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, η ποιότητα των κτιρίων, η αρμονική ενσωμάτωσή τους στο περιβάλλον τους, ο σεβασμός των φυσικών και αστικών τοπίων και της δημόσιας και ιδιωτικής κληρονομιάς αποτελούν ζήτημα δημοσίου συμφέροντος».

Θα επανέλθω και στο πλαίσιο της συζήτησης του νομοσχεδίου του Υπουργείου Υποδομών για τα Δημόσια Έργα και ασφαλώς, το προσεχές τετράμηνο θα είμαι σε στενή επαφή και συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού & Τουρισμού για την εξέταση του ανοίγματος των επαγγελμάτων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά του.

www.zoulias.com

LOCUS SOLUS

LOCUS SOLUS
Εικαστική Έκθεση με Δρώμενα στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη - Πειραιώς 138.
24 Σεπτ 2010 - 10 Οκτ 2010 - Συμμετοχή Στάθη Αλέξανδρου Ζούλια με "untitled" κολλάζ.
Παρουσίαση των έργων της έκθεσης στην παρακάτω ιστοσελίδα
http://www.outoftheboxintermedia.org/

ΚΤΗΜΑ "ΛΙΑΣ" - ΦΩΤΗΜΑΡΙ - ΝΗΣΟΣ ΚΕΑ

ΚΤΗΜΑ "ΛΙΑΣ" - ΦΩΤΗΜΑΡΙ - ΝΗΣΟΣ ΚΕΑ

http://zoulias-worksper.blogspot.com/

Ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Ψηφίστηκε η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων
24/04/2009

Ψηφίστηκε από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο η αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Στο μέλλον όλα τα κτίρια στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, θα πρέπει να παράγουν από ανανεώσιμες πηγές, την ενέργεια που θα χρειαστούν να καταναλώσουν. Επίσης τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδια δράσης για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Η Κομισιόν θα χρηματοδοτήσει όσους θελήσουν να κατασκευάσουν κτίρια που θα έχουν ενεργειακή αυτονομία και δεν θα ρυπαίνουν το περιβάλλον.

Η οδηγία 2009/28 του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου εγκρίθηκε την 23 η Απριλίου 2009 και αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από την δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαικής Ενωσης. Ιδιαιτέρως επισημαίνουμε την εκτίμηση αρ.43 σελ.L.140/21 σύμφωνα με την οποία "Προκειμένου να τονωθεί η συμβολή μεμονωμένων πολιτών στους στόχους που καθορίζονται με την παρούσα οδηγία, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να εξετάσουν την δυνατότητα να αντικαταστήσουν τις εγκρίσεις με απλή κοινοποίηση στον αρμόδιο φορέα όταν εγκαθιστούν αποκεντρωμένα συστήματα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Επίσης στην εκτίμηση 47 επισημαίνομε το σημείο " ..... Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να ενθαρρύνονται σε ευρύτερη κοινοτική κλίμακα και παράλληλα να προωθείται η χρήση ενεργειακά αποδοτικότερων εφαρμογών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στους οικοδομικούς κανονισμούς και κώδικες" . Το ίδιο προβλέπεται και στο εδάφιο 4 του άρθρου 13 " Στους οικείους οικοδομικους κανονισμούς και κώδικες, τα κράτη μέλη εισάγουν κατάλληλα μέτρα για να αυξήσουν το μερίδιο κάθε μορφής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στον οικοδομικό τομέα" και σε επόμενη παράγραφο......." Το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2014, τα κράτη μέλη απαιτούν, στους οικείους οικοδομικούς κανονισμούς και κώδικες ή με άλλο τρόπο με ισοδύναμο αποτέλεσμα, κατά περίπτωση, τη χρήση στοιχειώδους επιπέδου ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στα νέα κτίρια και στα υφιστάμενα που υποβάλλονται σε σημαντική ανακαίνιση".

Στο εδάφιο 5 του άρθρου 13 καθορίζεται η 1η Ιανουαρίου του 2012 η ημερομηνία προσαρμογής των Δημοσίων κτιρίων στην παραπάνω απαίτηση.

Παραθέτουμε στην συνέχεια τις θεσεις της Greenpeace που καταδικάζουν κάποιες συντεχνιακές πρακτικές του ΤΕΕ καθώς και την απάντηση του ΤΕΕ καθώς και κάποιες προσωπικές μας σκέψεις.

GREENPEACE

Αφήστε τον ήλιο να λάμψει!
Ιούνιος 01, 2009

Η συντεχνιακή λογική απειλεί το εκκολαπτόμενο πρόγραμμα οικιακών φωτοβολταϊκών.
Τον κίνδυνο να καταρρεύσει το νέο πρόγραμμα για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στον οικιακό-κτιριακό τομέα πριν καν ξεκινήσει, επισημαίνει η Greenpeace. Αιτία η διατύπωση συντεχνιακών αιτημάτων που θέτουν εκ νέου επιπλέον γραφειοκρατικά εμπόδια και ανεβάζουν αναίτια το κόστος των φωτοβολταϊκών για τους οικιακούς καταναλωτές.

Στα μέσα Μαΐου, το Υπουργείο Ανάπτυξης εξήγγειλε ένα πρόγραμμα για την ενίσχυση των μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων που εγκαθίστανται σε κτίρια κατοικιών και μικρών επιχειρήσεων. Πέραν των οικονομικών-φορολογικών κινήτρων, το πρόγραμμα αυτό υπόσχεται και άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων που σήμερα καθιστούν δύσκολη την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών. Η ανακοίνωση αυτή χαιρετίστηκε ως ιδιαίτερα θετική, αφού επιτέλους η Ελλάδα προτίθεται να πράξει ό,τι με επιτυχία έκαναν άλλες χώρες εδώ και χρόνια.

Ατυχώς όμως, το ΤΕΕ με ανακοίνωσή του στις 28-5-2009 ήρθε να βάλει νάρκη σε αυτές τις θετικές εξελίξεις, προτείνοντας μία σειρά συντεχνιακών αιτημάτων που, αν γίνουν αποδεκτά, θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια στη δημιουργία νέων γραφειοκρατικών εμποδίων και στην αύξηση του κόστους των εγκατεστημένων φωτοβολταϊκών συστημάτων. Κάτι τέτοιο θα ακύρωνε στην πράξη τις πρόσφατες εξαγγελίες του ΥΠΑΝ.

Συγκεκριμένα, το ΤΕΕ προτείνει μία σειρά από μελέτες και επιτροπές που, όπως έχει δείξει η διεθνής εμπειρία από την εγκατάσταση εκατομμυρίων φωτοβολταϊκών συστημάτων, δεν χρειάζονται σε τίποτα. Ο μόνος λόγος ύπαρξής τους είναι να δικαιολογούν αμοιβές μηχανικών πέραν αυτών που ο καταναλωτής ήδη πληρώνει για την εγκατάσταση του συστήματος. Όλα τα πρακτικά θέματα που θέτει το ΤΕΕ στην ανακοίνωσή του, είτε έχουν λυθεί διεθνώς εδώ και χρόνια, είτε προβλέπονται ήδη από την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία! Ο εξοπλισμός που κυκλοφορεί σήμερα στην ελληνική αγορά πληροί τις διεθνείς και ευρωπαϊκές προδιαγραφές, η μελέτη για την εγκατάσταση γίνεται από μηχανικούς των εταιριών που εμπορεύονται και εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά, η δε ΔΕΗ δεν συνδέει φωτοβολταϊκά στο δίκτυό της χωρίς την υπογραφή ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη που πληροί όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις. Εκατοντάδες μηχανικοί έχουν ήδη εκπαιδευτεί από τις εταιρίες που εμπορεύονται και εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά ώστε να είναι έτοιμοι να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες ενός τέτοιου προγράμματος.

“Η μόνη χρησιμότητα για όσα προτείνει το ΤΕΕ είναι να δικαιολογήσει επιπλέον αμοιβές μηχανικών. Αν γίνουν αποδεκτά όσα απαράδεκτα εισηγείται, τότε ο απαιτούμενος χρόνος εγκατάστασης ενός μικρού οικιακού φωτοβολταϊκού θα είναι αρκετοί μήνες, ενώ θα διπλασιαστεί σχεδόν το κόστος! Την ώρα που καταβάλλεται διεθνώς προσπάθεια για να μειωθεί δραστικά το κόστος των φωτοβολταϊκών και να γίνουν προσιτά στους πολίτες, το ΤΕΕ εισηγείται παράλογες αυξήσεις του κόστους για υπηρεσίες που δεν χρειάζονται πρακτικά σε κανένα”, επεσήμανε ο Δημήτρης Ιμπραήμ, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Η Greenpeace διαθέτει εδώ και 12 χρόνια ένα μικρό φωτοβολταϊκό σύστημα στα γραφεία της. Η εγκατάστασή του απαίτησε λίγες μόνο ώρες και καλούμε οποιονδήποτε να ελέγξει την τεχνική αρτιότητά του. Όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού και ουδόλως συμβάλλουν στην ανάπτυξη των καθαρών πηγών ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Η Greenpeace καλεί τα συναρμόδια υπουργεία ΥΠΑΝ, ΥΠΟΙΟ και ΥΠΕΧΩΔΕ να οριστικοποιήσουν άμεσα την κοινή υπουργική απόφαση στη λογική της απλοποίησης των διαδικασιών και να μην υποκύψουν σε συντεχνιακά αιτήματα που ουδόλως βοηθούν τη χώρα και το περιβάλλον. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών βλέπει ιδιαίτερα θετικά την προοπτική εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στα σπίτια. Ας αφήσουμε επιτέλους τον ήλιο να λάμψει!

--------------------------------------------------------

ΘΕΣΕΙΣ ΤΕΕ

Δελτίο Τύπου TEE
ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

2 Ιουνίου 2009

Αφήστε τον ήλιο να λάμψει, αλλά χωρίς σκιές…

Με αφορμή την χτεσινή ανακοίνωση της Greenpeace αναφορικά με το πρόγραμμα οικιακών φωτοβολταϊκών, το ΤΕΕ έχει να παρατηρήσει τα εξής:
Η θεσμοθέτηση της δυνατότητας εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων στις κατοικίες ήταν πάγιο αίτημα του ΤΕΕ, το οποίο με τις τεκμηριωμένες θέσεις και συγκεκριμένες προτάσεις πέτυχε να αλλάξει η αρνητική, έως πρότινος, στάση της κυβέρνησης. Μάλιστα, προς αυτή την κατεύθυνση το ΤΕΕ συνεργάστηκε συστηματικά τα τελευταία χρόνια με τους παραγωγούς τέτοιων συστημάτων.
Χαιρόμαστε που η Greenpeace δεν διαφωνεί, αν και – ατυχώς – πριν περίπου δυο χρόνια πρόβαλλε, περίπου ως πανάκεια για την εξοικονόμηση ενέργειας, την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, όταν το ΤΕΕ τόνιζε ότι είμαστε αντιμέτωποι με την «ενεργειακή φτώχεια» και κατά συνέπεια θα έπρεπε να προκριθούν λύσεις που θα μείωναν το κόστος της ενεργειακής δαπάνης των ελληνικών νοικοκυριών, υποβάλλοντας πολλές συγκεκριμένες προτάσεις προς τους αρμοδίους.
Σήμερα η Greenpeace – κατά την άποψή μας – ακολουθεί και πάλι λάθος κατεύθυνση, παραγνωρίζοντας ότι:
· Δεν είναι δυνατόν γενικευμένα και αδιακρίτως να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά συστήματα σε κτίρια – ακόμη και σε μη άρτια και μη οικοδομήσιμα οικόπεδα, όπως διατείνονται οι αρμόδιοι ! – χωρίς σαφείς προδιαγραφές, που θα διασφαλίζουν το περιβάλλον (από ουσιαστική και αισθητική άποψη), την ασφάλεια κτιρίων και εγκαταστάσεων, το δημόσιο συμφέρον και πάνω απ’ όλα δεν θα διασφαλίζεται ο καταναλωτής ως την καταλληλότητα, επάρκεια και το κόστος της εγκατάστασης.
· Όλα αυτά – και φανταζόμαστε ότι θα συμφωνεί η Greenpeace – είναι ευθύνη του κράτους, που δεν είναι δυνατόν να εκχωρηθεί (ή να υποκατασταθεί) στις (από τις) ιδιωτικές εμπορικές επιχειρήσεις και τις προδιαγραφές που εκείνες έχουν συντάξει για τα προϊόντα τους. Άρα το κράτος οφείλει να συντάξει σαφείς προδιαγραφές που θα καλύπτουν όλες αυτές τις περιπτώσεις και κυρίως τους πολίτες.
· Σε κάθε περίπτωση η εγκατάσταση κάθε τέτοιου συστήματος δεν μπορεί να γίνεται δίχως άδεια, αλλά και χωρίς τον έλεγχο από δημόσια υπηρεσία. Είναι υποχρέωση, επίσης του κράτους, να προβλέψει διαδικασίες σύντομες και αντιγραφειοκρατικές, ώστε το πρόγραμμα να προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν.
· Οι μελέτες – και φανταζόμαστε ότι σε αυτό δεν διαφωνεί η Greenpeace – δεν αυξάνουν το κόστος σε καμιά περίπτωση, αντίθετα μειώνουν το κόστος κάθε επένδυσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι βέβαιο, ότι το κόστος της μελέτης ενσωματώνεται στο συνολικό κόστος εγκατάστασης και προσφέρεται ως «πακέτο» από τις εμπορικές επιχειρήσεις. Άρα ο διαχωρισμός του κόστους της μελέτης από το κόστος της προμήθειας και εγκατάστασης, απλώς θα διασφαλίζει τον καταναλωτή ότι θα επιλεγεί η πλέον άρτια, επαρκής για τις ανάγκες του και οικονομική λύση, ενώ δεν θα τον επιβαρύνει με επιπλέον κόστος.
Υπό το πρίσμα όλων αυτών, προκαλεί κατάπληξη το επιχείρημα περί συντεχνίας που προβάλλει με την ανακοίνωσή της η Greenpeace, δηλώνοντας κατά τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι το ΤΕΕ επιθυμεί και επιδιώκει την ταχύτερη δυνατή εφαρμογή του προγράμματος οικιακών φωτοβολταϊκών, αλλά και διακηρύσσοντας προς κάθε κατεύθυνση: «Αφήστε τον ήλιο να λάμψει, αλλά χωρίς σκιές που θα ακυρώνουν την περιβαλλοντική και ενεργειακή τους αξία».

------------------------------------------

Απορίες Αθ.Ζούλια

Τι άραγε γίνεται στις άλλες χώρες της Ευρωπαικής Ενωσης που έχουν αναπτύξει εκατομμύρια συστήματα (φωτοβολταικά - αιολικά κλπ) εδώ και πάρα πολλά χρόνια?

Προσωπικά διαθέτω σχετικά βιβλία με οδηγίες τοποθέτησης και ανάπτυξης συστημάτων εκμετάλλευσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας κάθε μορφής (ήλιος,αέρας,γεωθερμία, κινήσεις θαλασσίων ρευμάτων) τουλάχιστον εδώ και είκοσι χρόνια .
Υπάρχουν άραγε εκεί οι επιτροπές και παραεπιτροπές του ΤΕΕ? Ενας απλός ιδιώτης αρχιτέκτονας και ένας μηχανολόγος ηλεκτρολόγος σύμβουλοι του κάθε ιδιοκτήτη δεν είναι αρκετοί?

Εχει άραγε κάποιο νόημα το να ελέγχονται τα συστήματα και από τις κρατικές επιτροπές πολεοδομίας, απαρτιζόμενες στην πλειοψηφία τους από νέους μηχανικούς διαφόρων ειδικοτήτων, που θα καταλήξει να κάνουν τους ελέγχους που αναφέρει το ΤΕΕ ? Οι αναμφισβήτητα ειδικοί της ΔΕΗ ή των άλλων Υπηρεσιών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας δεν φθάνουν?

Μήπως θα πρέπει να κάνουμε μιά προσπάθεια σαν Σύλλογος Αρχιτεκτόνων να εκφράσουμε τις σωστές απόψεις μας, σαν συμβουλές για αισθητική ένταξη των μικρών απλών συστημάτων στα υπάρχοντα κτίρια και να προσπαθήσουμε να εντάξουμε στον ΓΟΚ διατάξεις για την πρόβλεψη τέτοιων συστημάτων στα νέα κτίρια αλλά και στα παλαιά , στα πλαίσια μιας ουσιαστικής πράσινης και βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής για ενεργειακά αυτόνομα κτίρια ? Κάτι τέτοιο άλλωστε απαιτεί και η πρόσφατη Οδηγία του Ευρωπακού Κοινοβουλίου.
Πάντως σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνουν οι αρχιτέκτονες αντιπαθείς στις οργανώσεις και στους φίλους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της πράσινης Αρχιτεκτονικής, όπως φοβάμαι ότι έχει αρχίσει να γίνεται το ΤΕΕ με τις τελευταίες άτυχες παρεμβάσεις του.

ΟΜΟΡΦΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ

Αρχιτεκτονική Σχολή ENSA VAL_DE_SEINE PARIS

architect-Frederic Borel

Η Μαγευτική μεταμόρφωση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων πεπιεσμένου αέρα
SUDAC (1891 του αρχιτέκτονα Guy Le Bus και του μηχανικού Joseph Leclaire) σε Αρχιτεκτονική Σχολή για 1600 φοιτητές ( αναμφίβολα τυχερούς), 300 καθηγητών και 100 διοικητικών υπαλλήλων.

http://www.zoulias.com/

Αρχιτεκτονική - συντελεστής δόμησης και ύψος κτιρίων

Αρχιτεκτονική - συντελεστής δόμησης και ύψος κτιρίων
Διαχείριση Αστικού και Περιαστικού χώρου (GR-EN)

Architecture - Building Coefficient and Buildings' Height

Peri-urban Land Management

Του Αθ.Ζούλια, Δρ. αρχιτέκτονα - πολεοδόμου

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GREEK VERSION

Από το 1955 άρχισε με έντονους ρυθμούς η ανάπτυξη και αστικοποίηση της περιοχής πρωτευούσης με κέντρο την πόλη της Αθήνας. Η διαδικασία εντάθηκε μετά το 1965 και διατηρείται σχεδόν αμείωτη μέχρι σήμερα. Το θέμα αυτό είναι γνωστό και δεν νομίζω ότι έχω να προσθέσω κάτι καινούργιο στην λεπτομερή ιστορική περιγραφή του καθώς υπάρχουν στο χώρο μας συνάδελφοι με αναμφισβήτητα περισσότερες γνώσεις στο θέμα αυτό.
Παρακάτω θα προσπαθήσω να παρουσιάσω σύντομα και απλά τι περίπου προβλέπει η πολεοδομική επιστήμη για τέτοια φαινόμενα και τι έγινε στην Αττική.
Η ανάπτυξη μίας περιοχής είναι ένα δεδομένο που οφείλεται σε βιολογικούς, οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες. ΔΕΝ είναι διαπραγματεύσιμη, και έργο των χωροτακτών , των πολεοδόμων και των αρμοδίων διευθέτησης των θεμάτων χώρου ΔΕΝ είναι να την σταματήσουν αλλά να την διαχειρισθούν.
Τα πολεοδομικά εργαλεία για τη διαχείριση της έντονης αστικοποίησης και των μεταβολών που προκαλεί στον χώρο μίας πόλης καθώς και στον περιαστικό της χώρο είναι σε απλές γραμμές τα παρακάτω:
Α. μέθοδος με αύξηση των Συντελεστών Δόμησης (ΣΔ) σε ορισμένες περιοχές, και καθορισμό αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών κανονισμών σχεδιασμού του χώρου. Η πίεση για αύξηση του δομημένου ιστού που προκαλεί η πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη μπορεί να αντιμετωπισθεί με αύξηση των ΣΔ σε ορισμένες περιοχές, με ταυτόχρονη θεσμοθέτηση πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών κανόνων για την παραγωγή όμορφου χώρου (CBD των μεγάλων πόλεων), καθώς και δημιουργία περιοχών κατοικίας με χαμηλότερους συντελεστές για την παραγωγή ευχάριστων χώρων για κατοικία. Με την μέθοδο αυτή δεν πιέζεται ιδιαίτερα ο περιαστικός χώρος.Παράλληλα κάποιες επεμβάσεις σε πόλεις δορυφόρους της περιφέρειας πιθανόν να μετριάσουν την άναρχη αστικοποίηση ενός μόνου αστικού πόλου.
Β. μέθοδος με μείωση των ΣΔ και δημιουργία περιαστικών πόλων - «νέες πόλεις» Στην περίπτωση αυτή η πίεση αντιμετωπίζεται με μείωση ή διατήρηση των ΣΔ σταθερών. Η δεδομένη τάση για ανάπτυξη (και τελικά μάλλον επιθυμητή αν κρίνουμε από τα δραματικά αποτελέσματα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης) ΦΥΣΙΚΑ δεν ανακόπτεται και διαχέεται στον περιαστικό χώρο. Για την αντιμετώπιση φαινομένων άναρχης δόμησης και διάλυσης του περιαστικού ιστού θα πρέπει να οργανωθούν πόλοι (πχ. η μέθοδος των νέων πόλεων γύρω από το Παρίσι, το Λονδίνο κλπ) ώστε να απορροφήσουν οργανωμένα την πίεση και να διοχετεύσουν την ΔΕΔΟΜΕΝΗ τάση ανάπτυξης σε προκαθορισμένα σημεία εξοπλισμένα με πολεοδομικά σχέδια και αρχιτεκτονικούς αισθητικούς κανόνες δόμησης. Ισχύει και στην περίπτωση αυτή η επέμβαση στην περιφέρεια σε πόλεις δορυφόρους.
Φυσικά η παραπάνω διάκριση είναι απλουστευμένη, συχνά γίνεται συνδυασμός των δύο μεθόδων. Eπίσης παίζουν ρόλο και άλλες παράμετροι όπως π.χ. οι βιομηχανικές περιοχές, η ύπαρξη περιοχών προστασίας (δασικών εκτάσεων, αρχαιολογικών χώρων, βιοτόπων προστασίας κλπ). Δεν είναι όμως εδώ ο χώρος για να αναπτυχθούν περισσότερο αυτά τα θέματα.
Ας δούμε τώρα σύντομα τι περίπου έγινε στη Ελλάδα μετά το 1965 στην αναπόφευκτη φάση αστικοποίησης και δημιουργίας του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, καθώς επίσης και στις ελληνικής έμπνευσης « εκτός σχεδίου» περιοχές.

ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ
Η αρχική αντίδραση ήταν η γενική αύξηση των ΣΔ αδιακρίτως σε όλες τις περιοχές της Αθήνας, χωρίς κανένα πολεοδομικό και αισθητικό περιορισμό. Ευτελείς κερδοσκοπικές διαδικασίες παραγωγής δομημένου χώρου δημιούργησαν εφιαλτικές γειτονιές κατοικίας τύπου Καλλιθέας, Κυψέλης διαλύοντας βάναυσα κάθε προηγούμενο ιστορικό ιστό. Αναπτύσσονται αντιδράσεις κατά των αυξήσεων των ΣΔ και καλλιεργούνται αντιλήψεις αστυνομικής αντιμετώπισης της αναπτυξιακής διαδικασίας.
2. Αλλαγή πλεύσης - Μειώνονται οι ΣΔ αδιακρίτως σε όλες τις περιοχές και αρχίζει μια περίοδος που κυριαρχείται από την αντίληψη « χαμηλοί συντελεστές = καλό, υψηλοί συντελεστές = κακό », και όλα θα λυθούν.Έκτοτε η θεωρία της μείωσης των ΣΔ και του ύψους των κτιρίων κυριαρχεί και στην εκπαιδευτική διδασκαλία στις ελληνικές αρχιτεκτονικές σχολές και σχεδόν λαμβάνεται σαν δεδομένο, σαν must ενός καθώς πρέπει πολεοδόμου ή ενός συνειδητοποιημένου αρχιτέκτονα...Δυστυχώς όμως η ανάπτυξη και η αστικοποίηση της περιοχής πρωτευούσης ΦΥΣΙΚΑ ΔΕΝ ανακόπτεται με τα μέτρα αυτά και διαχέεται στον περιαστικό χώρο, που στερείται οποιασδήποτε υποδομής για την υποδοχή της.Η άναρχη και συχνά αυθαίρετη δόμηση διαλύει σύντομα τον περιαστικό ιστό και αρχίζουν να αναπτύσσονται ξανά οι γνωστές τάσεις αστυνόμευσης του χώρου.
Με μια σπασμωδική διάταξη ανακοπής των πιέσεων στον περιαστικό χώρο υπογράφεται απόφαση που έχει ένα και μόνο άρθρο (!!!) με την οποία καθιερώνεται αρτιότητα και όριο κατάτμησης τα 20 στρέμματα. Παράλληλα αρχίζει η προσπάθεια δημιουργίας πλαισίου για την οικιστική ανάπτυξη. Ο οικιστικός νόμος του κ. Μάνου παρόλο που είναι αρκετά καλός και πρωτοποριακός δίνει την θέση του στον περίφημο Nόμο 1337/83 ,που παρά τα κάποια θετικά του σημεία ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόσθηκε από τις Υπηρεσίες , είναι ίσως η βασική αιτία της διάλυσης του περιαστικού χώρου της Αθήνας. Πρόκειται για ένα περίπλοκο εγκεφαλικό και ανεγκέφαλο νομοθέτημα που καθιερώνει την πιο πολύπλοκη διαδικασία για την έγκριση και εφαρμογή των πολεοδομικών σχεδίων, των επεκτάσεων και των αναθεωρήσεων που εφαρμόζεται στον πλανήτη γη.
Ειδικά στο θέμα των πράξεων εφαρμογής και του υπολογισμού των εισφορών για τις εντάξεις στο σχέδιο, καθιερώνει μια σειρά από ανόητες διαδικασίες, που σαν μόνο αποτέλεσμα έχουν την σημαντική επιβράδυνση των εγκρίσεων και της εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων.
Έτσι οι πολεοδόμοι αντί να ασχολούνται με τον δημιουργικό πολεοδομικό σχεδιασμό όμορφων περιοχών (urban design) , εμπλέκονται σε γελοίες έρευνες συμβολαίων για το πότε αποκτήθηκε ένα οικόπεδο, και για το πόσες κόρες είχε ο κάθε αποθανών και ποιούς ενυμφεύθησαν πριν χωρίσουν, για να καταφέρουν να προσδιορίσουν πόση εισφορά οφείλει κάθε οικόπεδο λόγω της ένταξης στο σχέδιο.
Η ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ βραδύτητα αυτής της λανθασμένης στην σύλληψή της διαδικασίας στερεί τον περιαστικό χώρο από τα απαραίτητα πολεοδομικά εγκεκριμένα σχέδια και αφήνει τις περιοχές σε ένα καθεστώς που στην Ελλάδα το ονομάζουν «εκτός σχεδίου»
Να επισημάνουμε ότι σε άλλες χώρες με προηγμένη πολεοδομική νομοθεσία δεν υπάρχει η έννοια της εκτός σχεδίου περιοχής, αφού ΟΛΕΣ είναι στο σχέδιο (αυτό δεν σημαίνει ότι κτίζονται όλες). Είναι, εδώ και πολλά χρόνια ξεκαθαρισμένες σε πολεοδομικούς χάρτες οι χρήσεις κάθε σπιθαμής εδάφους (και μάλιστα σε ψηφιακή μορφή) για το ποιες περιοχές είναι δάση , Φυσικά Πάρκα ή παραλίες, ποιες περιοχές είναι αγροτικές και τι επιτρέπεται να κτισθεί εκεί, ποιοι είναι οι οικισμοί και οι περιοχές επέκτασης, οι βιομηχανικές περιοχές, τα όρια των αστικών περιοχών κλπ.


ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΔ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Ένα από τα πρώτα ταμπού που θα πρέπει να διερευνήσουμε είναι αυτό που για μυστηριώδεις λόγους συνδέει αυτονόητα τις μειώσεις του ΣΔ και το χαμήλωμα του ύψους των κτιρίων με την αισθητική του δομημένου χώρου και την προστασία του περιβάλλοντος. Παραθέτω ορισμένα στοιχεία για προβληματισμό.

· Κάθε Σάββατο, οι περισσότεροι από τους Έλληνες αρχιτέκτονες και φοιτητές Αρχιτεκτονικής τρέχουν σε ειδικά βιβλιοπωλεία αρχιτεκτονικών εκδόσεων για να ενημερωθούν για αριστουργήματα ξένων συναδέλφων που έχουν κατασκευασθεί με σημαντικά πολλαπλάσιους ΣΔ και σαφώς μεγαλύτερα επιτρεπόμενα ύψη από τα δικά μας.Έργα διάσημων Αρχιτεκτόνων ουσιαστικά απαγορεύονται με την ισχύουσα ελληνική πολεοδομική νομοθεσία και κυρίως νοοτροπία.(Gehry: ποια ελληνική ΕΠΑΕ θα ενέκρινε το Guggenheim museum στο Bilbao ή τα αντίστοιχα παρόμοια έργα του στις ΗΠΑ;Tadao Ando: ποια ΕΠΑΕ ή πολεοδομική υπηρεσία θα ενέκρινε πολλά από τα αριστουργήματά του μέσα σε πάρκα και «δασικές» περιοχές;Norman Foster: ποιες πολεοδομικές διατάξεις περί ύψους κτιρίων θα επέτρεπαν στην Ελλάδα την κατασκευή κάποιου κτιρίου του; Και πόσα άλλα ακόμα!!!)
· Σε περιαστικές γειτονιές της Αθήνας και σε αρκετές επαρχιακές πόλεις παρά του ότι ισχύουν μικροί ΣΔ και χαμηλό ύψος κτιρίων το αποτέλεσμα είναι αποκρουστικό αφού η απουσία εμπνευσμένης αρχιτεκτονικής παρέμβασης δημιουργεί ακαλαίσθητα συνοθυλεύματα χαμηλών κτιριακών όγκων (εμπλουτισμένων και με αυθαίρετες παραγκοειδείς προσθήκες).
· Εχουμε συνειδητοποιήσει ότι αν εφαρμόσουμε παντού ένα πολύ χαμηλό ΣΔ (πχ 0,4) τότε οι δεδομένες ανάγκες μας σε κτίρια θα τείνουν να διαχέονται στον περιαστικό χώρο, καταστρέφοντας σταδιακά το φυσικό περιβάλλον;
· Το πρόβλημα γίνεται ιδιαίτερα αισθητό στις «εκτός σχεδίου» περιοχές. Στο διάταγμα του 85 με τους όρους δόμησης για τις εκτός σχεδίου περιοχές και στο άρθρο 1, καθορίζεται με κρυστάλλινη σαφήνεια ανώτατο όριο κάλυψης το 10% και δόμησης το 0,2, εκτός από κάποιες ειδικές περιπτώσεις (βιομηχανίες, τουρισμός ,εμπόριο, γραφεία κλπ) που καθορίζονται ειδικότεροι συντελεστές πολύ μεγαλύτεροι.
Ειδικά για την κατοικία σε αντίθεση με τις άλλες ειδικές χρήσεις καθορίζονται κάποιες παρεκκλίσεις για να διευκολύνουν την οικοδόμηση και μικρότερων οικοπέδων και τίθεται ένα ανώτατο όριο ΣΔ για τα ΚΤΙΡΙΑ των κατοικιών ,των οποίων η κατοικήσιμη επιφάνειά με χρήση κατοικία δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 200 τμ ανά 4 στρ. σε σχέση με τα επιτρεπόμενα του άρθρου 1 που εξακολουθούν φυσικά να ισχύουν και θα αφορούν άλλες συμπληρωματικές χρήσεις (αποθήκες, αντλιοστάσια, πραγματικές στεγασμένες θέσεις στάθμευσης, στεγασμένες βεράντες κλπ). Εκτιμώντας ότι σε ένα ή περισσότερα κτίρια κατοικίας συνολικής κατοικήσιμης επιφανείας 200 τμ, μπορούν να κατοικήσουν το πολύ 9-10 άτομα, έχουμε μια πυκνότητα 2,5 ατόμων στα 1000 τμ που είναι προκλητικά χαμηλή τόσο σε Ευρωπαικά όσο και σε διεθνή δεδομένα.
Με μια σειρά μεταγενέστρων αποφάσεων και παρερμηνειών των διατάξεων του άρθρου 1 , καταγράφεται μια τάση συνεχούς μείωσης των επιτρεπομένων επιφανειών δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές με ιδιαίτερο διωγμό της χρήσης κατοικίας, την οποία αρχικά περιόρισαν στα 200 τμ συμπεριλαμβανομένων των πάντων, και τώρα τείνουν να μειώσουν σε 150 ή και σε 100 τμ ανά 4 στρ. (προφανώς έχοντας υπ’όψη τους μεγαλοτραπεζίτες, μεγαλοβιομηχάνους, εφοπλιστές και golden boys που μπορούν να αγοράσουν 10-20 στρ για να στεγάσουν τις ανάγκες της οικογενείας τους . Εκτιμώντας ότι σε 100 τμ (πραγματικά!), μπορούν να κατοικήσουν το πολύ 5 άτομα και σε 150 τμ 6-7 άτομα , έχουμε πλέον πυκνότητες ερήμου (1,25 άτομα στα 1000 τμ), οι οποίες αν εφαρμοσθούν θα έχουν σαν αποτέλεσμα να απαιτηθούν πιθανά εκτάσεις και από γειτονικά κράτη για να ικανοποιηθούν οι δεδομένες ανθρώπινες ανάγκες για παραθερισμό (ή βέβαια να κτισθούν όλα τα δάση, οι παραλίες και ότι άλλο όμορφο έχει η Ελλάδα μας). Ετσι βέβαια θα αυξηθούν οι πιέσεις ζήτησης και άρα οι τιμές της περιαστικής γής , προς μεγάλη χαρά αυτών που την κατέχουν.
Παράλληλα ο χωροταξικός σχεδιασμός καθυστερεί.

Δεν καθορίζονται με σαφήνεια οι προς οικοδόμηση περιοχές.

Δεν γίνονται μελετημένες επεκτάσεις των υπαρχόντων οικισμών.

Δεν ξεκαθαρίζουν τα επιθυμητά μοντέλα οικοδόμησης στον χώρο που εκτείνεται εκτός οικισμών,σε σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος ,της αγροτικής γης και των παραλιών.

Δεν ξεκαθαρίζουν τα ΑΝΕΚΤΑ όρια κορεσμού για τα διάφορα οικοσυστήματα.

Δεν γίνονται οι απαραίτητοι υπολογισμοί της απαιτούμενης επιφάνειας γης με βάση την όποια πληθυσμιακή ανάπτυξη.

Η προφανής αδυναμία υιοθέτησης ενός ξεκάθαρου επιθυμητού και λογικού μοντέλου χωροταξικής οργάνωσης του χώρου, εκτός των ήδη πολεοδομημένων οικισμών, με σαφή καθορισμό των όρων δόμησης στις περιοχές αγροτικής γης, στις περιοχές ήπιας οικιστικής ανάπτυξης και παραθεριστικής κατοικίας, στις τουριστικές ζώνες, στις ζώνες για βιομηχανικές και αγροτοβιομηχανικές δραστηριότητες, σε συνδυασμό με τάσεις αποκλεισμού σχεδιασμένων επεκτάσεων των υπαρχόντων οικισμών, έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ΑΔΙΕΞΟΔΟΥ στην ΔΕΔΟΜΕΝΗ και προφανή τάση της ανθρώπινης ανάπτυξης με αποτέλεσμα αυθαιρεσίες ή δήθεν αυθαιρεσίες (τελικά αμφότερες επιθυμητές από το κράτος για φοροεισπρακτικούς λόγους), αλλά κυρίως μιάς άναρχης διάσπαρτης δόμησης και τελικής υποβάθμισης του φυσικού χώρου.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η τακτική του «ΜΗ», του «Απαγορεύεται» και του «συνεχώς πιο λίγη δόμηση και μικρότεροι ΣΔ» οδηγεί τελικά σε αποτελέσματα τελείως διαφορετικά από αυτά που επιδιώκει (αν δούμε αυτή την τακτική καλοπροαίρετα και δεν αρχίσουμε να πονηρευόμαστε για ενδεχόμενο δόλο, σε σχέση με την αύξηση των τιμών της γης που προκαλέι και αυτών που οφελούνται από αυτές).
Τέλος θέλω να επισημάνω ακόμα μια φορά την εξαιρετική πρόταση του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ όπως διατυπώθηκε πρόσφατα από τον Πρόεδρό του «…πρέπει όλες οι διακρίσεις σε χώρους μέσα στο κτίριο να καταργηθούν, όπως και η έννοια του συντελεστή δόμησης. Αντί αυτών να θεσμοθετηθεί το “ιδεατό στερεό”, δηλαδή ένας συγκεκριμένος όγκος κτιρίου στον οποίο ο μηχανικός θα εφαρμόζει ελεύθερα τον κτιριοδομικό κανονισμό. Εντός του όγκου αυτού το κράτος δεν θα αναμειγνύεται περισσότερο.»

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ENGLISH VERSION

Architecture - Building Coefficient and Buildings' Height
Peri-urban Land Management

By Ath. Zoulias, Architect - Town planner

The growth and urbanization of the capital's area, with the city of Athens at its center, started with a rapid pace in 1955. The process was further intensified after 1965 and keeps on, almost undiminished, till today. This issue is known and I do not believe I have anything new to add in its detailed historical description as there are colleagues in our field with undoubtedly more knowledge on this subject.
Below, I shall try to present in a concise and simple way what the planning profession suggests for such cases and what happened in Attica.
The development of an area is a fact attributed to demographic, economic and political factors. It is NOT negotiable, and the work of urban planners and those responsible with the management of spatial matters is NOT to stop it but to accommodate it. The planning tools available for the management of rapid urbanization and of the changes it inflicts on a city's urban and peri-urban landscape are, in simple terms, the following:

A. Method of raising Building Co-efficients (BC)* in some areas and establishment of architectural and planning rules for the design and planning of land._The pressure for sprawl caused by population increase and economic development can be dealt with by raising BCs in some areas, while simultaneously applying planning and architectural rules for the creation of beautified urban landscapes (CBDs of big cities), as well as the creation of residential areas with lower co-efficients in order to create pleasant areas in which to live. With this method, peri-urban land is not affected as much.At the same time, interventions in satellite towns within a region may potentially alleviate the rabid urbanization of only one urban pole.

B. Method of lowering BCs and creation of peri-urban poles - "new towns"_In this case, the pressure is dealt with by lowering BCs or keeping them steady. The given trend for development (which is rather desired judging from the dramatic effects of the recent economic crisis) is OF COURSE not stopped but it is diffused into peri-urban land. In order to cope with phenomena such as unplanned construction and the breaking up of the urban fabric, poles would have to be organised (e.g. the method of new towns around Paris, London, etc.) so as to absorb pressure in an organised way and direct the GIVEN trend for development in pre-specified places, equipped with urban plans and architectural, aesthetic rules for building. Interventions in the wider region via satellite towns happen in this case as well.
Of course, the above distinction is a simplified one, as there is often some combination of the two methods. Other parameters, such as the presence of industrial areas or protected areas (forest areas, archaeological sites, protected habitats etc.) also play their role. But this is not the place to deal further with these issues. Let us now briefly see what happened in Greece after 1965 in the unavoidable phase of urbanisation and the creation of the Athens' metropolitan agglomeration as well as in the Greek-inspired “out of plan” areas.

“WITHIN PLAN” (AREAS)

The initial reaction was the raising of BCs, throughout Athens, regardless of any other factors, without any planning or aesthetic limitations. Shallow, speculative processes of construction resulted into the creation of nightmarish, residential neighborhoods, like Kallithea or Kypseli, violently breaking up any previous historic fabric. This, in turn, resulted into reactions against the raised BCs and it served as the breeding ground for notions that support policing the development process.
Change of course: BCs are lowered without any discrimination in all areas. This marks the beginning of a period ruled by the notion "low co-efficients = good, high co-efficients = bad ", and everything will be solved. Since then, the theory of lowering BCs and building heights is dominant in the education process in Greek architectural schools and is almost taken for granted; as a "must" for every "respectable planner" and "conscious architect"..."Unfortunately", the development and urbanization of the capital's area are OF COURSE not curbed with these measures and they are diffused into peri-urban land which lacks any infrastructure for receiving it.Unplanned and often illegal construction soon breaks apart the peri-urban fabric and the known tendencies of policing land surface once again.
In a spasmodic decision meant to curb pressure on peri-urban land, an ordinance having only one article (!!!) is signed, setting the minimum area limit for construction and allowing the division of lots to 20,000m² (5 acres). At the same time, an effort to create a framework for residential development is initiated. The housing law of Mr. Manos, although being quite good and innovative is none the less replaced by the "famous" law 1337/83 of Tritsis, which, besides some positive points is perhaps the basic reason for the destruction of the peri-urban fabric of Athens. It is a complex, highly-conceptual yet brainless legislation that establishes the most complicated process for the approval and implementation of plans, for annexations and re-evaluation of plans applied anywhere on planet earth.
Especially on the issue of platting and the calculation of annexation fees, it establishes a series of silly processes, the only result of which is the significant slowing down of the approval and of the implementation of the plans.So, planners, instead of engaging themselves in creative urban planning and urban design are entangled into ridiculous contract researches on when a lot was purchased, how many daughters each of the deceased had and whom they were married to before they divorced, in order to manage to calculate the annexation fee that is owed by each lot included in the plan.
The INEVITABLE delays caused by this, conceptually wrong, process deprives peri-urban land of the necessary, approved plans and leaves these areas in a status which in Greece is –officially - called “out of plan” or “unzoned” area.
Let us note that the concept of “out of plan” areas does not exist in other countries with advanced planning legislation since ALL areas are within a plan (that does not mean that they can all be built). Land uses for every inch of soil have been set in planning maps many years now (and can now be found in digital format), about which areas are forests, natural parks or beaches or agricultural land and what is allowed to be built on them, what the towns/settlements are and where their future expansions are, industrial areas, limits of urban areas, etc.

DEMYSTIFICATION OF THE BC AND BUILDING HEIGHT

One of the first taboos that we shall need to explore is that which, for mysterious reasons, automatically connects lowering the BC and lowering building heights with the aesthetics of built land and the protection of the environment. Here is some further points to ponder:

· Each Saturday, most Greek architects and students of Architecture rush to bookstores specialised in architectural publications to inform themselves about masterpieces of foreign colleagues that have been built with BCs and allowed heights many times higher than ours.Works of famous architects are essentially forbidden under the current Greek legislation and, mainly, mentality. (Gehry: which Greek architectural commission would give its consent for the Guggenheim Museum of Bilbao or his other similar works in the USA? Tadao Ando: which architectural commission or planning agency would give approval for many of his masterpieces within parks and "forest" areas? Norman Foster: which planning ordinances on building heights would allow the construction of any of his buildings in Greece? And how many more!!!)

· In suburban Athens neighborhoods and in several provincial towns, even though low BCs and low building heights are enforced, the result is repulsive since the absence of inspired architectural intervention leads to tasteless mishmashes of low building volumes (enriched with illegal, shack-like additions).

· Have we realised that if we enforce a very low BC everywhere (e.g. 0.4) then our given needs for buildings will spread to peri-urban land, gradually destroying the natural environment?
· The problem becomes particularly obvious in “OUT OF PLAN” AREAS: The 1985 Decree, with its building terms for out of plan areas, in article 1, sets in crystal clear terms the maximum surface cover ratio at 10% and the BC at 0.2, except for some special cases (industries, tourism, commerce, offices, etc.) for which special terms – much higher – are set.

Especially for housing, in contrast to other special uses, some variations are established to facilitate building in smaller lots - setting a maximum limit of the BC for BUILDINGS of houses, whose inhabitable area used as a house, cannot exceed 200 sq.m. per 4000 sq.m. – as compared to what’s allowed in article 1 which of course continues to apply regarding other complementary uses (warehouses, pump rooms, real roofed parking spaces, roofed terraces, etc.).
An estimate that one or more housing buildings of total inhabitable area of 200 sq.m. can accommodate 9-10 persons max., leads us to a density of 2.5 persons per 1000 sq.m. of lot surface which is excessively low as compared to European and international standards.
A series of later decisions and misinterpretations of the clauses of article 1 marks a tendency to continuously lower the allowed buildable surface in out of plan areas, particularly persecuting the use of housing, which was originally limited to 200sq.m. including everything, and now tends to be limited to 150 or even 100sq.m. per 4000sq.m. lot surface (obviously having in mind bankers, big industry bosses, shipowners and golden boys who can afford to buy a 10-20,000sq.m. lot to house their family). Estimating that 100sq.m. (real ones!) of space can accommodate 5 persons at most and 150sq.m. 6-7 persons, we then have desert-like densities (1.25 persons / 1000sq.m.) which, if applied everywhere, will lead us to ask for space from neighboring countries to satisfy the given human needs for vacationing (or certainly to build up all forests, beaches and anything beautiful that Greece has).
This will of course increase demand pressures and hence prices of peri-urban land, to the great joy of those who possess it.

At the same time,

- land use planning is being delayed.
- Buildable areas are not defined with clarity.
- Careful expansions of existing settlements are not carried out.
- The desired modes for expanding into space outside settlements are not made clear, in relation to the protection of environment, agricultural land and coastal areas.
- The maximum carrying capacities for each ecosystem are not made clear.
- No calculation of the required land surface, based on population growth, is carried out as it should be.

The obvious inability to adopt a clear, desired and logical model of spatial planning, outside already urbanized settlements, with a clear definition of building terms in areas of agricultural land, in areas of mild tourist development and vacation housing, in tourist zones, for industrial and agri-businesss activities, combined with a tendency to block planned expansions of existing settlements, results in the creation of a DEAD-END in front of the GIVEN and obvious tendency of human development, which in turn results to illegalities or supposed illegalities (both equally desired by the state in the end, for tax-collecting reasons) but mainly to an unorganized sprawl and final debasement of natural areas.

Therefore, we see that the method of “DON’T”, “Forbidden” and “continuously less building and smaller BCs” finally leads to results totally different from those intended (if we see this method in good faith and don’t start getting suspicious of potential deceit, because of the rise in land prices that it causes and of those that profit from it).

Finally, I would like to once again make note of the excellent proposal of the Greek Union of Architects as it was phrased by its Chairman: “…all distinctions concerning spaces within the building have to be abolished, as well as the concept of the building coefficient. Instead of these we should institute an “ideal body”, that is a specific building volume within which the engineer will freely apply the building code. Inside this volume, the state will no longer be involved.”______________